Διηγηματογράφος, ποιητής, δημοσιογράφος και μεταφραστής, από τις σημαντικότερες φυσιογνωμίες της νεοελληνικής λογοτεχνίας. Ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης γεννήθηκε στην Σκιάθο στις 4 Μαρτίου 1851 και πέθανε στην Σκιάθο στις 3 Ιανουαρίου 1911) . Γνωστός και ως «ο άγιος των ελληνικών γραμμάτων», «η κορυφή των κορυφών» κατά τον Κ. Π. Καβάφη. Έγραψε κυρίως διηγήματα, τα οποία κατέχουν περίοπτη θέση στη νεοελληνική λογοτεχνία.
Πηγές: Εταιρία Παπαδιαμαντικών Σπουδών, Μουσείο Παπαδιαμάντη, «Η Γυφτοπούλα» 1884, «Οι Έμποροι των εθνών» 1882, «Βαρδιάνος στα Σπόρκα», «Οι Χαλασσοχώρηδες»
Ἐγεννήθην ἐν Σκιάθῳ τῇ 4ῃ Μαρτίου 1851. Ἐβγῆκα ἀπὸ τὸ Ἑλληνικὸν Σχολεῖον εἰς τὰ 1863, ἀλλὰ μόνον τῷ 1867 ἐστάλην εἰς τὸ Γυμνάσιον Χαλκίδος, ὅπου ἤκουσα τὴν Α´ καὶ Β´ τάξιν. Τῇ Γ´ ἐμαθήτευσα εἰς Πειραιᾶ, εἶτα διέκοψα τὰς σπουδάς μου καὶ ἔμεινα εἰς τὴν πατρίδα. Κατὰ τὸν Ἰούλιο τοῦ 1872 ἐπῆγα εἰς τὸ Ἅγιον Ὄρος χάριν προσκυνήσεως, ὅπου ἔμεινα ὀλίγους μῆνας. Τῷ 1873 ἦλθα εἰς Ἀθήνας καὶ ἐφοίτησα εἰς τὴν Δ´ τοῦ Βαρβακείου. Τῷ 1874 ἐνεγράφην εἰς τὴν Φιλοσοφικὴν Σχολὴν ὅπου ἤκουσα κατ᾿ ἐκλογὴν ὀλίγα μαθήματα φιλολογικά, κατ᾿ ἰδίαν δὲ ἠσχολούμην εἰς τὰς ξένας γλώσσας.
Μικρὸς ἐζωγράφιζα Ἅγίους, εἶτα ἔγραφα στίχους, κι ἐδοκίμαζα νἀ συντάξω κωμωδίας. Τῷ 1868 ἐπεχείρησα νὰ γράψω μυθιστόρημα. Τῷ 1879 ἐδημοσιεύθη ἡ «Μετανάστις» ἔργον μου, εἰς τὸν «Νεολόγον» Κωνσταντινουπόλεως. Τῷ 1881 ἓν θρησκευτικὸν ποιημάτιον εἰς τὸ περιοδικὸν «Σωτῆρα». Τῷ 1882 ἐδημοσιεύθησαν «Οἱ Ἔμποροι τῶν ἐθνῶν» εἰς τὸ «Μὴ χάνεσαι». Ἀργότερα ἔγραψα περὶ τὰ ἑκατὸν διηγήματα, δημοσιευθέντα εἰς διάφορα περιοδικὰ καὶ ἐφημερίδες. Α.Π.
«… Η γενεαλογία της πολιτικής είναι συνεχής και γνησία κατά τους προγόνους. Η αργία εγέννησε την πενίαν. Η πενία έτεκε την πείναν. Η πείνα παρήγαγε την όρεξιν. Η όρεξις εγέννησε την αυθαιρεσίαν. Η αυθαιρεσία εγέννησε την ληστείαν. Η ληστεία εγέννησε την πολιτικήν.
Ιδού η αυθεντική καταγωγή του τέρατος τούτου.
Τότε και τώρα, πάντοτε η αυτή. Τότε δια της βίας, τώρα δια του δόλου… και δια της βίας. Πάντοτε αμετάβλητοι οι σχοινοβάται ούτοι οι Αθίγγανοι, οι γελωτοποιοί ούτοι πίθηκοι (καλώ δ’ ούτως τους λεγόμενους πολιτικούς ). Μαύροι χαλκείς κατασκευάζοντες δεσμά δια τους λαούς εν τη βαθυζόφω σκοτία του αιωνίου εργαστηρίου των…»
«…Ηξεύρω ότι ουδείς τολμά ποτέ ν’ ατενίσει εντός εαυτού, ως εις βαθύ και απύθμενον φρέαρ, προς ο ιλλιγιά ή όρασις. Κατοπτρίζεσθε μάλλον εν τοις σφάλμασι του πλησίον και ευλόγως πράττετε…»
“Οι Έμποροι των Εθνών”
«Η ηθική δεν είναι επάγγελμα και όστις ως επάγγελμα θέλει να την μετέλθη πλανάται οικτρώς και γίνεται γελοίος»
«Η πλουτοκρατία ήτο, είναι και θα είναι ο μόνιμος άρχων του κόσμου, ο διαρκής αντίχριστος. Αύτη γεννά την αδικίαν, αύτη τρέφει την κακουργίαν, αύτη φθείρει σώματα και ψυχάς. … Αύτη καταστρέφει κοινωνίας νεοπαγείς».
“ Οι Χαλασσοχώρηδες”
« … Πάσαν σημαντικήν κάκωσιν δύναται η φύσις να υπομείνει : την πείναν, το ψύχος, την οδύνην και την ένδειαν. Αλλ’ η ένδεια της καρδίας, ω, αυτή μαραίνει το σώμα και την ψυχήν. Επί της γης δεν δύναται να υπάρξει τιμωρία σκληροτέρα της αστοργίας και του μονήρους βίου…»
« Η ιδέα ζει εν τη ψυχή ως λύχνος καιόμενος. Αύτη κατοπτρίζει το θείον κάλλος, αύτη γεννά την ευδαιμονία. Ο έρως ηράσθη της ψυχής, η ένωσις αυτών παρήγαγε την ανθρωπότητα.Ευτυχία, απόλαυσις , γλυκασμός, τρυφή, ηδυπάθεια, πάντα εν το έρωτι»
« Ο άνθρωπος έρμαιον της ιδίας αυτού αδυναμίας, ην οι μέν θεοί ονομάζουσι Μωρίαν, οι δε θνητοί καλούσι Μοίρα…
….Μόνον η αναίσθητος φύσις δεν φοβείται την ανυπαρξίαν, διότι δεν αισθάνεται την ύπαρξιν».
«Ή εις την καρδίαν πρέπει ν’ απευθύνεται η διήγησις ή εις την φαντασίαν. Όστις δεν στοχάζεται του ενός, εξ ανάγκης αστοχεί του ετέρου. Αλλά όστις και του πρώτου αστοχεί και του δευτέρου αποτυγχάνει, είναι ατυχής συγγραφεύς…»
“ Η Γυφτοπούλα ”
« Ἀλλὰ τὸ πλεῖστον κακὸν ὀφείλεται ἀναντιρρήτως εἰς τὴν ἀνικανότητα τῆς ἑλληνικῆς διοικήσεως. Θὰ ἔλεγέ τις, ὅτι ἡ χώρα αὕτη ἠλευθερώθη ἐπίτηδες, διὰ νὰ ἀποδειχθῇ, ὅτι δὲν ἦτο ἱκανὴ πρὸς αὐτοδιοίκησιν».
“Βαρδιάνος στα Σπόρκα”
