Με αφορμή την 28η Οκτωβρίου θα ήθελα να μιλήσω για το marketing. Για την ακρίβεια θα ήθελα να μιλήσω για την αντίθεση και την υποκειμενικότητα. Πριν σκεφτείς “Άλλο ένα business άρθρο που προσπαθεί να μου πουλήσει κάτι” και αλλάξεις σελίδα, περίμενε.
Ερμηνεύοντας με όρους marketing την ιστορία μπορούμε να δούμε αλλιώς κάποια γεγονότα. Σε αυτή την περίπτωση το προϊόν είναι η εξουσία και οι καταναλωτές είμαστε εμείς. Πως λοιπόν το marketing συνεργάζεται με την ιστορία για να πουλήσει το προϊόν του;
Το marketing δεν είναι μία επιστήμη που βρίσκει απλά διάφορους έξυπνους τρόπους για να πωλούν οι επιχειρήσεις τα προϊόντα τους. Πίσω από αυτό, βρίσκεται η έρευνα και ανάλυση δεδομένων, η μελέτη του εσωτερικού και του εξωτερικού περιβάλλοντος, η ανακάλυψη της πραγματικότητας, ο προσδιορισμός της ουσίας των προϊόντων αλλά και του κοινού στο οποίο απευθύνονται. Περιλαμβάνει την παρουσίαση των προϊόντων με τρόπο που θα αφορά το κοινό τους, ώστε να πετύχει το στόχο τους. Επιτυγχάνει να προσδιορίσει τις αντιλήψεις τους, και να κινητοποιήσει τους ανθρώπους να λάβουν μία προκαθορισμένη επιθυμητή δράση, δηλαδή την αγορά του προϊόντος.
Από την άλλη πλευρά είναι η Ιστορία. Πρόκειται για υποκειμενική θεώρηση των γεγονότων, δεν είναι εντελώς σωστή η προσέγγιση, αλλά θα εξηγήσω. Ο κάθε ιστορικός βλέπει και περιγράφει ένα πραγματικό γεγονός από την δική του οπτική. Στην πραγματικότητα είναι πολύ δύσκολο να υπάρξει μία αντικειμενική πραγματικότητα για όλους, γιατί ο κάθε άνθρωπος βιώνει και κυρίως ερμηνεύει την πραγματικότητα σύμφωνα με τις δικές του πεποιθήσεις, βιώματα, αξίες και στερεότυπα. Αυτά είναι τα καθοριστικά φίλτρα που όλοι μας χρησιμοποιούμε, ανεξάρτητα από την θέληση μας, για να ορίσουμε την πραγματικότητα μας. Είναι ακριβώς εκείνα τα φίλτρα που το marketing προσπαθεί να ομαδοποιήσει, να διαμορφώσει και να επηρεάσει με τα εργαλεία που διαθέτει.
Η γιορτή της 28ης Οκτωβρίου είναι ένα αντιπροσωπευτικό παράδειγμα marketing της Ιστορίας. To ισχυρό ΟΧΙ αποτελεί ένα επιτυχημένο σλόγκαν μιας marketing καμπάνιας που διαρκεί έως και σήμερα. Στα σχολεία μαθαίνουμε ότι το είπε ο Μεταξάς στους Ιταλούς, μαθαίνουμε για την γενναιότητα των Ελλήνων πολεμιστών στο πόλεμο και ότι είναι τιμή να πεθαίνεις για την πατρίδα. Σήμερα, συνδέεται με τις στρατιωτικές παρελάσεις, την επίδειξη στρατιωτικών δυνάμεων, την “ιεροποίηση” στρατιωτικών και εθνικών συμβόλων. Γίνεται έντονος συσχετισμός της έννοιας της ελευθερίας με τον πόλεμο και τον θάνατο. Συνδέεται με τον ηρωισμό των πολεμιστών και το ΟΧΙ ενός δικτάτορα που είχε το “σθένος” να πάρει μία απόφαση που θα υλοποιούσε με τίμημα την ζωή του ελληνικού λαού. Συνδέουμε αυτή την απόφαση με την “έμφυτη” ιδέα της ελευθερίας του ελληνικού έθνους (η οποία λίγο νωρίτερα είχε χρειαστεί 400 χρόνια για να ενεργοποιηθεί). Αγνοούμε τα πραγματικά κίνητρα που οδήγησαν ή ανάγκασαν τον Μεταξά να πει το ΟΧΙ. Η ιστορία όμως δεν είναι ποτέ ρομαντική, εξωραϊσμένη και κυρίως τόσο απλή. Σήμερα, ακόμη και οι φανατικοί υπέρμαχοι του ΟΧΙ, δηλαδή της αντίστασης απέναντι στον εθνικό εχθρό, κομπιάζουν μπροστά στην αντίσταση στην σύγχρονη εξουσία η οποία στερεί τα ίδια δικαιώματα και ελευθερίες από τον άνθρωπο.
Η σύνδεση της ελευθερίας, της ασφάλειας και της εθνικής ακεραιότητας, μέσα από τις στρατιωτικές παρελάσεις και την επίδειξη της στρατιωτικής ισχύς, είναι τόσο άκυρη ήδη εδώ και αρκετές δεκαετίες. Κανένας επίδοξος κατακτητής δεν θα τρομάξει από την επίδειξη των στρατιωτικών δυνάμεων της Ελλάδας. Ενδεχομένως να μην τρομάξει ούτε από τις στρατιωτικές δυνάμεις της Κίνας ή των ΗΠΑ. Στην πραγματικότητα δεν τον νοιάζει.
Οι κατακτήσεις των λαών δεν γίνονται πλέον με όπλα, αλλά με την οικονομική κυριαρχία, που σήμερα εκφράζεται σε δύο επίπεδα.
Σε επίπεδο αγοράς, για παράδειγμα η CocaCola ή η Apple δεν χρειάστηκαν κανένα για να νκυριαρχήσουν τις τοπικές επιχειρήσεις των αγορών που έχουν κατακτήσει. Επίσης καμία εθνική υπερηφάνεια και συνοχή δεν στάθηκε τόσο ισχυρή απέναντι σε ένα… iPhone. Το μόνο που χρειάστηκαν ήταν ένα πολύ καλό marketing και ένα δυνατό brand.
Η δεύτερη μορφή κατάκτησης των λαών σήμερα, η οποία είναι πιο καθολική και σκληρή, είναι εκείνη της οικονομικής εξάρτησης μέσα από από τον δανεισμό που οδηγεί σε οικονομικές εξαρτήσεις ενός κράτους από τον δανειστή του. Χρειάζεστε κάποιο παράδειγμα;
Γιατί να καταστρέψεις φυσικά τον χώρο και τον πληθυσμό ενός κράτους όταν μπορείς να κάνεις και τα δύο να δουλεύουν για το δικό σου συμφέρον;
Στην καμπάνια του ΟΧΙ, το κοινό στόχος είναι ο λαός, ο οποίος θα πρέπει να κάνει τις συνειρμικές συνδέσεις με το brand του ισχυρού κράτους και της εξουσίας του.
Το προϊόν, είναι η εξουσία την οποία ο λαός καλείται να καταναλώσει, και η πώληση επιτυγχάνεται όταν ο λαός δείξει την εμπιστοσύνη του και δώσει την συγκατάθεση του σε κάθε κυβερνητική απόφαση, για να εφαρμόσει όποια πολιτική επιθυμεί ανεξέλεγκτα, με αντάλλαγμα την θεωρητική εξασφάλιση της ελευθερίας και της ασφάλειας του.
Όμως αλήθεια, πόσοι άνθρωποι ονειρεύονται ελευθερία που αποκτάται με όπλα;
Το ΟΧΙ παραμένει μέχρι σήμερα το επιτυχημένο σλόγκαν του 1940, που εξυπηρετεί αυτήν την διαχρονική καμπάνια marketing των κυβερνήσεων. Δημιουργεί ισχυρές αξίες και ιδανικά και τα συνδέει στενά με την εξουσία τους. Σκοπός είναι να διευκολυνθεί η άσκησή της, κυρίως όταν για να επιτύχουν τις πολιτικές τους, χρειάζεται καταπατήσουν τις ισχυρές αξίες και τα ιδανικά των λαών.
Artwork by CHARACTERS
