Αν…

Εμβληματικός άγγλος μυθιστοριογράφος, διηγηματογράφος και ποιητής, που τιμήθηκε με βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας το 1907, σε ηλικία μόλις 42 ετών.  Ήταν γνωστός για τις παιδικές του ιστορίες και τις ιστορίες και τα ποιήματα για τους Βρετανούς στρατιώτες στην Ινδία. 

Στο ελληνικό κοινό είναι γνωστός κυρίως για το παραινετικό ποίημά του «Αν» («If-») , τη συλλογή διηγημάτων «Το Βιβλίο της Ζούγκλας» («The Jungle Book») με ήρωα τον Μόγλη, που ενέπνευσε τον ιδρυτή του Προσκοπισμού Μπέιντεν – Πάουελ στη δημιουργία των «Λυκόπουλων» κ.α

Sources: Wikipedia, Yale University Library

Ο Τζόζεφ Ράντγιαρντ Κίπλινγκ (Joseph Rudyard Kipling) γεννήθηκε στις 30 Δεκεμβρίου 1865 στη Βομβάη της Βρετανικής Ινδίας, όπου ο πατέρας του υπηρετούσε ως έφορος του μουσείου της Λαχώρης. 

Ο πατέρας του Τζον Λόκγουντ και η μητέρα του Άλις Μακ Ντόναλντ γνωρίστηκαν το 1863 και φλέρταραν στη λίμνη Ράντγιαρντ στο Στάφορντσερ της Αγγλίας. Παντρεύτηκαν και μετακόμισαν στην Ινδία το 1865. Ήταν τόσο συγκινημένοι από την ομορφιά της περιοχής της λίμνης Ράντγιαρντ ώστε όταν γεννήθηκε το πρώτο τους παιδί, έδωσαν σ' αυτό το όνομα της λίμνης.

Πολλά από τα χρόνια της παιδικής του ηλικίας ήταν δυστυχισμένα. Οι γονείς του τον πήγαν στην Αγγλία όταν ήταν έξι ετών και τον άφησαν για πέντε χρόνια σε μία «οικογενειακή εστία» στο Σάουθσι. Τις φρικτές εμπειρίες του εκεί τις περιέγραψε στην ιστορία «Μπε, μπε, το Μαύρο Πρόβατο» (1888).
Στην αυτοβιογραφία του, που δημοσιεύτηκε 65 χρόνια αργότερα, ο Κίπλινγκ θυμάται τη διαμονή του εκει με φρίκη και αναρωτιέται ειρωνικά μήπως ο συνδυασμός της σκληρότητας και της παραμέλησης που έζησε εκεί στα χέρια της κας Χόλογουεϊ επιτάχυνε την έναρξη της λογοτεχνικής του ζωής: «Αν ανακρίνεις ένα παιδί επτά οκτώ ετών για τις δραστηριότητές του της ημέρας – ιδίως όταν νυστάζει και θέλει να κοιμηθεί – θα πέσει σε αντιφάσεις. Αν κάθε αντίφαση εκληφθεί ως ψέμα και ανακοινωθεί την ώρα του πρωινού, η ζωή δεν είναι εύκολη […] Αυτό με έκανε όμως να δίνω ιδιαίτερη προσοχή στα ψέματα, που πολύ σύντομα διαπίστωσα ότι ήταν αναγκαίο να λέω. Και αυτό, υποθέτω, ήταν το θεμέλιο της λογοτεχνικής προσπάθειας».

Επίσης έγραφε: "Συχνά η αγαπημένη μου θεία με ρωτούσε γιατί δεν είπα ποτέ σε κανέναν για το πως μου συμπεριφέρθηκαν. Τα παιδιά μιλάνε λίγο περισσότερο από τα ζώα, για ό,τι συμβαίνει το αποδέχονται ως αιώνια προκαθορισμένο. Επίσης, τα κακομεταχειρισμένα παιδιά έχουν μία σαφή ιδέα για το τι μπορεί να πάθουνε αν προδώσουν τα μυστικά ενός σπιτιού-φυλακής πριν να είναι οριστικά μακριά απ' αυτό".

 

Μετά την αποφοίτησή του, ο Κίπλινγκ ξαναγύρισε στις Ινδίες (1882) και εργάστηκε επτά χρόνια ως δημοσιογράφος. Όταν το 1889 γύρισε στην Αγγλία, η φήμη του είχε ήδη προηγηθεί και μέσα σ’ ένα χρόνο είχε αναγνωριστεί ως ένας από τους σημαντικότερους πεζογράφους της εποχής του. Μετά τον Λόρδο Βύρωνα, κανένας άγγλος ποιητής δεν είχε αποκτήσει τόση φήμη με τέτοια ταχύτητα.

Στα χρόνια που έζησε στην Αμερική δημοσίευσε μεταξύ άλλων το αριστούργημά του για πολλούς «Κιμ» (1901), ένα κατά βάση παιδικό βιβλίο με ήρωα ένα ορφανό και τα δύο «Βιβλία της ζούγκλας», με ήρωα τον Μόγλη, το αγόρι που μεγάλωσε στη ζούγκλα και ανατράφηκε από μία οικογένεια λύκων, με σύντροφο μια αρκούδα, τον Μπαλού κι φίλο ένα βόα, τον Κάα. Και τα δυο αυτά βιβλία είναι έξοχα από άποψη ύφους και μία ακόμη απόδειξη ότι ο Κίπλινγκ έδινε τον καλύτερο εαυτό του, όταν αφηγούνταν μία σύντομη ιστορία, ενώ δεν μπορούσε με την ίδια συνέπεια και συνοχή να γράψει μεγάλα μυθιστορήματα.’

Το 1907 τιμήθηκε με Νόμπελ Λογοτεχνίας σε ηλικία 42 ετών και μέχρι σήμερα παραμένει ο νεώτερος κάτοχος του βραβείου.  Μεταξύ άλλων τιμητικών διακρίσεων, είχε βολιδοσκοπηθεί σε αρκετές περιπτώσεις για να λάβει τιμές ιππότη, τις οποίες αρνήθηκε.

Τρία χρόνια αργότερα δημοσίευσε το ποίημα του «Αν» («If-»), με τις παραινέσεις ενός πατέρα προς τον γιο του, που αποτελεί μέχρι σήμερα το σήμα κατατεθέν της ποίησής του.

Το 1915 έχασε τον μοναχογιό του Τζον (1897-1915), στα πεδία των μαχών του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου και λίγο αργότερα του αφιέρωσε το ποίημα «My Boy Jack». Νωρίτερα είχε χάσει και την πρωτότοκη κόρη του Τζόζεφιν σε ηλικία επτά ετών (1892-1899),

Ο Κίπλινγκ είχε ενθαρρύνει ενεργά το νεαρό γιο του να πάει στον πόλεμο . Μετα από αίτημα του Ράντγιαρντ, ο Τζον έγινε δεκτός στους Ιρλανδρούς Φρουρούς. Στάλθηκε σε μία μάχη στη Γαλλία, όπου τον είδανε για τελευταία φορά να παραπατάει τυφλά μέσα στη λάσπη, ουρλιάζοντας με αγωνία μετά από έκρηξη ενός βλήματος που του έσκισε το πρόσωπο. Ένα σώμα που προσδιορίστηκε επίσημα ως δικό του βρέθηκε, παρόλο που η αναγνώριση αυτή έχει αμφισβητηθεί.

Μετά το θάνατο του γιου του, ο Κίπλινγκ έγραψε: "If any question why we died / Tell them, because our fathers lied." ("Αν ρωτάτε γιατί πεθάναμε / πείτε τους, επειδή οι πατέρες μας είπαν ψέματα"). Πιθανολογείται ότι αυτά τα λόγια μπορεί να αποκαλύπτουν τα αισθήματα ενοχής του Κίπλινγκ για το ρόλο που έπαιξε στη στρατολόγηση του Τζον.

Ο Κίπλινγκ έγινε φίλος μ' ένα Γάλλο στρατιώτη, τον Μορίς Αμονό (Maurice Hammoneau), ο οποίος σώθηκε από βέβαιο θάνατο στον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο όταν μία σφαίρα σταμάτησε πάνω στο βιβλίο Κιμ που είχε στην αριστερή τσέπη του στήθους του. Ο στρατιώτης παρουσιάστηκε στον Κίπλινγκ με το βιβλίο (και τη σφαίρα ακόμα ενσωματωμένη) και το Σταυρό του Πολέμου (γαλλικό στρατιωτικό παράσημο) ως ένδειξη ευγνωμοσύνης. Συνέχισαν να αλληλογραφούν, και όταν ο Αμονό απέκτησε γιο ο Κίπλινγκ επέμενε να του επιστρέψει το βιβλίο και το παράσημο.

«Προφήτη του Βρετανικού Ιμπεριαλισμού» τον αποκάλεσε ένας άλλος σπουδαίος άγγλος συγγραφέας, ο Τζορτζ Όργουελ, που ήταν θαυμαστής του έργου του. «Λάτρευα τον Κίπλινγκ στα 13, τον μισούσα στα 17, τον απολάμβανα στα 20, τον περιφρονούσα στα 25 και τώρα μάλλον τον θαυμάζω πάλι». Η αμφίθυμη αυτή στάση για το έργο και την προσωπικότητα του Κίπλινγκ, τον ακολουθεί μέχρι της μέρες μας.

 

Πολλές παλιότερες εκδόσεις βιβλίων του Ράντγιαρντ Κίπλινγκ έχουν μία σβάστικα τυπωμένη στο εξώφυλλο, συνδυασμένη με την εικόνα ενός ελέφαντα που φέρει ένα λουλούδι. Η χρήση της σβάστικας από τον Κίπλινγκ βασίστηκε στο ινδικό σύμβολο του ήλιου που φέρνει καλή τύχη και στην αντίστοιχη σανσκριτική λέξη που σημαίνει "τυχερός" και "ευημερία. Ο Κίπλινγκ χρησιμοποιούσε το σύμβολο της σβάστικας και με τους δύο προσανατολισμούς (αριστερόστροφη και δεξιόστροφη).
Όταν στη Γερμανία ήρθαν στην εξουσία οι Ναζί και σφετερίστηκαν τη σβάστικα, ο Κίπλινγκ έδωσε την εντολή να μην κοσμεί πλέον τα βιβλία του. Στις 6 Μαΐου του 1935, ο Κίπλινγκ έδωσε μία ομιλία (με τίτλο "Μία Ανυπεράσπιστη Νήσος") στη Βασιλική Εταιρεία του Αγίου Γεωργίου προειδοποιώντας για τον κίνδυνο που αποτελούσε για τη Μεγάλη Βρετανία η Ναζιστική Γερμανία

 

Πέθανε σε ηλικία 71 ετών από διάτρητο πεπτικό έλκος στις 18 Ιανουαρίου του 1936. Πριν το θάνατό του, ένα περιοδικό είχε ανακοινώσει εσφαλμένα το θάνατο του Κίπλινγκ και ο συγγραφέας έγραψε στο περιοδικό: "Μόλις διάβασα ότι είμαι νεκρός. Μη ξεχάσετε να με διαγράψετε από τη λίστα των συνδρομητών".

Ο Κίπλινγκ αποτεφρώθηκε στο κρεματόριο Γκόλντερς Γκριν, στο βορειοδυτικό Λονδίνο, και οι στάχτες του θάφτηκαν στη Γωνιά των Ποιητών, μέρος του νότιου εγκάρσιου κλίτους του Αββαείου του Ουέστμινστερ, δίπλα από τους τάφους του Κάρολου Ντίκενς και του Τόμας Χάρντι.

Το 2010 η Διεθνής Αστρονομική Ένωση ενέκρινε να δοθεί το όνομα του Κίπλινγκ σε έναν κρατήρα του πλανήτη Ερμή.

 

Αν μπορείς να κρατάς το κεφάλι ψηλά όταν γύρω σου όλοι

τον εαυτό τους εχάσαν δειλά, και για τούτο μαζί σου τα βάζουν,

στον εαυτό σου αν μπορείς να 'χεις πίστη όταν όλοι για σένα αμφιβάλλουν

μα κι αδιάφορος να 'σαι κι ορθός στις δικές τους μπροστά αμφιβολίες,

αν μπορείς να υπομένεις χωρίς ν' αποστάσεις ποτέ καρτερώντας,

ή μπλεγμένος με ψεύτες, μακριά να σταθείς, αν μπορείς απ' το ψέμα

κι αν γενείς μισητός, να μη δείξεις στρατί στο δικό σου το μίσος,

κι ούτε τόσο καλός να φανείς κι ούτε τόσο σοφά να μιλήσεις,
 

αν μπορείς να ονειρεύεσαι δίχως να γίνεις του ονείρου σου σκλάβος,

αν μπορείς να στοχάζεσαι δίχως τη σκέψη να κάνεις σκοπό σου,

αν μπορείς την λαμπρήν ανταμώνοντας Νίκη ή τη μαύρη φουρτούνα,

να φερθείς με τον ίδιο τον τρόπο στους δυο κατεργάρηδες τούτους,

αν μπορείς να υποφέρεις ν' ακούς την αλήθεια που ο ίδιος σου είπες,

στρεβλωμένη από αχρείους, να γενεί μια παγίδα για ηλίθιους ανθρώπους,

ή αν τα όσα η ζωή σού έχει δώσει αντικρίσεις συντρίμμια μπροστά σου,

κι αφού σκύψεις, ν' αρχίσεις ξανά να τα χτίζεις με σκάρτα εργαλεία,

αν μπορείς να σωριάσεις μαζί τ' αγαθά και τα κέρδη σου όλα,

κι αν τολμήσεις με μια σου ζαριά όλα για όλα να παίξεις

και να χάσεις τα πάντα και πάλι απ' την πρώτη σου αρχή να κινήσεις,

και να μην ψιθυρίσεις ποτές ούτε λέξη για τα όσα έχεις χάσει,

κι αν μπορείς ν' αναγκάσεις με βία, την καρδιά σου, τα νεύρα, το νου σου,

να δουλέψουν για σέναν ακόμα κι αφού τσακιστούνε στο μόχθο,

και ν' αντέξεις σ' αυτό σταθερά όταν τίποτε εντός σου δεν θα 'χεις

άλλο εξόν απ' τη θέληση που όρθια θα κράζει σε τούτα «Κρατάτε»,

αν μπορείς να μιλάς με τα πλήθη κι ακέριος στο ήθος να μένεις,

ή αν βρεθείς με ρηγάδες χωρίς τα μυαλά σου να πάρουν αέρα,

κι αν ποτέ, ούτε οι φίλοι ούτε οι εχθροί να σε κάνουν μπορούν να πονέσεις,

τον καθένα αν ζυγιάζεις σωστά και κανέναν πιο πρόσβαρα απ' άλλον,

αν μπορείς να γεμίζεις το αμείλιχτο ένα λεφτό της κάθε ώρας

στην αξία των εξήντα μοιραίων δευτερόλεφτων της διαδρομής του,

τότε θα 'ναι όλη η Γη σα δικιά σου, ως και κάθε που υπάρχει σε τούτη,

και —περισσότερο ακόμα— θε να 'σαι ένας άνθρωπος πλέριος, παιδί μου.

Μετάφραση: Άγγελος Δόξας